Gjuhë shqipe

GJUHA SHQIPE   (4×2)

 Viti  I

  • Letërsi:
  • Arti dhe llojet e artit,
  • Shkenca e letërsisë dhe disiplinat e saj (Historia e letërsisë, Teoria e letërsisë dhe Kritikia letrare).
  • Gjinitë letrare dhe llojet e tyre (Lirika, Epika, Dramatika)
  • Mitologjia greke dhe Bibla
  • Letërsia e vjetër greke (Homeri: “Iliada” dhe “ Odisea”)
  • Letërsia e vjetër romake (Vergjili: “Eneida”)
  • Dokumentet e para të shkruara të shqipes
  • Humanizmi dhe Renesansa (D. Aligeri: “Komedia hyjnore”)
  • Humanizmi në letërsinë shqiptare
  • Letërsia e vjetër shqiptare – përfaqsuesit kryesorë
  • Baroku dhe Klasicizmi (Molieri: Tartufi”)
  • Iluminizmi si rrymë letrare e shek. XVIII
  • Iluminizmi në letërsinë shqiptare
  • Letërsia shqiptare me alfabet arabo – turk
  • Nezim Frakulla
  • Hasan Zyko Kamberi
  • Muhamet Çami Kyçyku
  • Romantizmi: veçoritë dhe përfaqësuesit kryesorë
  • Xhorxh G. Bjroni  (“Çajld Haroldi”)
  • A.S. Pushkini (“Eugjen Onjegini”)
  • J.V.Gëte (“Fausti”)
  • Romantizmi në letërsinë shqiptare
    • -paraqitja, veçoritë dhe përfaqësuesit kryesorë
    • -shoqëritë kulturore, shkollat, gazetat dhe revistat
    • -mbledhësit e folklorit
  • Veqilharxhi e K. Kristoforidhi
  • De Rada e Gavril Dara
  • Naim Frashëri – jeta dhe vepra
    • -Naimi mendimtar
    • -lirika e Naimit
    • -epopetë kombëtare dhe fetare (“Qerbelaja”)
  • Sami Frashëri – jeta dhe vepra letrare enciklopedike
  • N. Mjeda
  • F. Shiroka
  • L. Gurakuqi
    • Teksti: Letërsia me shembuj për vitin e parë të shkollave të mesme
    • nga: Xhevat Gega, Shkup 1996

 

Ø  GRAMATIKA

  • Njohuritë e përgjithshme për gjuhën
  • Klasifikimi i gjuhëve (Morfologjik dhe Gjenealogjik)
  • Gjuha popullore dhe gjuha letrare (dallimet kryesore ndërmjet dy kategorive të gjuhës shqipe)
  • Drejtshkrimi (parimi fonetik, historik dhe etimologjik)
  • Gjuha dhe degët e saj
  • Fonetika dhe fonologjia
  • Organet e të folurit
  • Tingujt dhe fonemat
  • Zanoret dhe klasifikimi i tyre
  • Fonema
  • Bashkëtinglloret dhe klasifikimi i tyre
  • Rrokja – ndarja e fjalëve në rrokje
  • Theksi
  • Ndryshimet fonetike të tingujve: asimilimi, qiellzorëzimi, metafonia, apofonia,              rotacizmi, rënia e tingujve
  • Leksikologjia e gjihes shqipe
  • Polisemia
  • Sinonimet, antonimet, homonimet
  • Shtresat e leksikut të shqipes (huazimet, ndërkombtarizmat)
  • Shtresat e leksikut sipas përdorimit: arkaizmat, historizmat, neologjizmat, dialektizmat, profesionalizmat
  • Njësitë frazeologjike
  • Fjalorët dhe llojet e fjalorëve
    • Teksti: Gramatika e gjuhës shqipe
    • Nga: Remzi Nesimi, Shkup 1996

Lexime veprash të plota:

  • Letërsia e bejtexhinjëve, Krestomaci e letërsisë së vjetër shqipe, Antigona e Sofokliut, Iliada dhe Odisea të Homerit, Mendime të Rexhep Vokës, Fe-rrëfenjseja e Said Najdenit, Alamiada shqiptare e M. hysës, kompleti i veprave të Naimit dhe të Samiut.

 

Viti  II

  • Letërsi:
  • Realizmi në letërsi: lindja, veçoritë, dhe përfaqësuesit kryesorë; karakteristikat e realizmit
  • Balzaku – jeta dhe vepra; “Komedia njerëzore”, “E. Grande”.
  • L. Tolstoj: “Ana Karenina”
  • b. Nushiq: “Deputeti i popullit”
  • Realizmi në letërsinë shqiptare: tiparet dhe format poetike
  • N. Nikaj – jeta dhe vepra
  • A.Z.Çajupi: “Baba Tomori” (“Fshati im”), “Vaje”,dramat
  • Gj. Fishta – poezia satirike, dramat, “Lahuta e Malësisë”
  • M. Grameno: novela “Oxhaku”
  •  Asdreni – vepra poetike
  • Modernizmi në letërsi: lindja, veçoritë, përfaqësuesit kryesorë
  • Tendencat moderne të letërsisë shqiptare: lindja, veçoritë dhe përfaqësuesit kryesorë
  • Faik Konica – jeta dhe vepra: “Shqipria si mçu duk”, veprimtaria publicistike dhe përkthimet e F. Konicës
  • Kristo Floqi – Komedia “Vllazni e interes”
  • F.S.Noli: “Albumi”, veprat në prozë, përkthimet, elegjitë.
  • Ali Asllani – motivet kryesore të poezisë së tij, poema satirike “Hanko Halla”.
  • Lazgush Poradeci – veprimtaria poetike dhe pikëpamjet e tij rreth procesit të krijimit poetik (“Krojçi fshatit tonë”)
  • Mitrush Kuteli – rrefimtar dhe kritik letrar
  • Letërsia e angazhuar – vështrim i përgjithshëm
  • Letërsia e angazhuar sociale në në letërsinë shqiptare – lindja, veçoritë dhe përfaqësuesit kryesorë – rafshet tematike dhe motivore
  • S. Spasse: “Nusja pa duvak”.
    • Teksti: Letërsia me shembuj për vitin e dytë
    • Nga: Zeqirja Neziri dhe Gj.Gjuravçaj, Shkup 1996

 

  • Morfologji:
  • Morfologjia dhe objketi i studimit të saj (pjesët e ndryshueshme dhe pjesët e pandryshueshme…)
  • Fjala dhe pjesët e saj përbërse
    • -rrënja e fjalës
    • -tema e fjalës
    • -parashtresat dhe prapashtesat
    • -mbaresat
  • Formimi i fjalëve në gjuhën shqipe
  • Fjalët e prejardhura
  • Paranyjëzimi
  • Fjalët e përbëra (kompozitat)
  • Fjalët e përngjitura
  • Formimi i fjalëve me konversion:
    • -emërzimi
    • -mbiemërzimi
    • -ndajfoljezimi dhe
    • -parafjalëzimi
  • Kuptimet gramatikore dhe format gramatikore
  • Emrat – kategoritë gramatikore të emrave
  • Gjinia: gj. Mashkullore, femrore dhe asnjanëse
  • Numri; formimi i shumësit të gj. Mashkullore dhe gj. Femrore
  • Shquarësia
  • Kategoria e rasës dhe përdorimet kryesore…
  • Lakimi: i parë, i dytë, i tretë dhe i katërt
  • Nyjat dhe funksioni i nyjave
  • Mbiemrat – kategoritë gramatikore
  • Shkallët e mbiemrave
  • Numrorët: themelorë dhe rreshtorë
  • Përemrat: ndarja sipas kuptimit dhe funksionit
  • Folja dhe klasifikimi i foljeve, kategoritë gramatikore
  • Zgjedhimi i foljeve
  • Pjesët e pandryshueshme të ligjëratës (ndajfoljet, parafjalët, lidhëzat, pjesëzat, pasthirmat.

 

  • Teksti: Gramatika e gjuhës shqipe për shkollat e mesme  I (morfologjia)
  • Nga: Remzi Nesimi, Shkup,1995

Viti  III

  • Letërsi:
  • Letërsia bashkëkohore: lindja, veçoritë dhe përfaqësuesit
  • Drejt poezisë bashkëkohore
  • R. Tagora (“Kopshtari” , “Stuhi në Gang”)
  • Esad Mekuli – jeta dhe vepra (“Brigjet”, “Afsha ada”)
  • Martin Camaj – jeta dhe vepra
  • Enver Gjerqeku: “Bebzat e mallit”, “Blerimi i vonuem”, Ashti ynë”, “Xixa Stralli”
  • Fatos Arapi: poet, prozator, kritik letrar (“Fatet”, Dhjetori i shqetësuar”)
  • Proza bashkëkohore: lindja, veçoritë dhe përfaqësuesit
  • E. M. Remarku (“Në perendim asgjë të re”)
  • E. Hemingvei (“Për kë bie kambana”)
  • M. Shollohovi (“Fati i njeriut”)
  • Hivzi Sulejmani: poetika e veprës së tij, “Era dhe kolonat”,”Miu në xhep”
  • P.Marku: “Hasta la vista”
  • Sh. Musaraj: “Para agimit”
  • Dh.Shuteriqi si studijues i letërsisë.
  • J. Xoxa: “Lumi i vdekur”
  • Drama bashkëkohore: paraqitja, veçoritë, përfaqësuesit….
  • Bertoll Brehti – jeta dhe vepra
  • Mirosllav Kërlezha – jeta, vepra dhe veçoritë ekspresionialiste
  • Josip Rela: dy fazat e krijimtarisë letrare
  • K. Jakova si dramaturg
    • Teksti: Letërsia për vitin e tretë
    • Nga: Z. Neziri dhe A. Leka, Shkup, 1994

Sintaksa:

  • Sintaksa, objekti dhe rëndësia e studimit të saj
  • Njësitë sintaksore (fjalia e periudha togfjalëshi e gjymtyret e fjalisë)
  • Sintaksa e fjalisë
  • Tiparet dhe klasifikimi i fjalive – fjalitë sipas ndërtimit
  • Fjalitë njëkryegjymtyrëshe dhe dykryegjymtyrëshe
  • Fjalia vetore – me vetë të përcaktuar,
    • -me vetë të papërcaktuar
    • -me vetë të përgjithësuar
  • Fjalitë e plota, fjalitë e pagjyntyrëzueshme
  • Gjymtyrët homogjene dhe gjymtyrët e veçuara
  • Përcaktori, ndajshtimi, përcaktori kallëzuesor, rrethanori dhe kundrinori me parafjalë
  • Rendi i gjymtyrëve në fjalinë dëftore (r. i drejtë dhe emocional)
  • Sintaksa e periudhës
  • Periudha me fjali të bashkërenditura – këpujore, -kundërshtore, -veçuese dhe – përmbyllëse
  • Periudha me fjali nënrenditëse – kryefjalore, -kallëzuesore, -kundrinore, -përcaktore dhe -rrethanore
  • Klasifikimi i iperiudhave me fjali rrethanore
  • Periudha me fjali asindetike.
    • Teksti:: Gramatika e gj. Shqipe (Sintaksa)
    • Nga: Ahmed Kelmendi dhe M. Hasimja,Prishtinë,1989

III. Lexime veprimesh të plota: Gitanxhalla (R. Tagora),  Brigjet (Esat Mekuli), Hasta La Vista (P.Marko), Lumi i vdekur (J.Xoxa), Sikur tçisha djalë (H. Stërmilli).

 

Viti  IV

  • Letërsi:
  • Letërsia moderne
  • Lirika
  • F.G.Lorka
  • Pablo Neruda (“Epi gjeneral”)
  • Abdulazis Islami: poet, prozator, mbledhës i folklorit
  • Dritëro Agolli (Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”)
  • Din Mehmeti (“Letër sçkam për ty”)
  • Adem Gajtani
  • Azem Shkreli (tregimi “Buka”)
  • Ali Podrimja
  • Natasha Lako (“Këmisha e pranverës”)
  • Epika – rrëfimi folklorik, historik, parodik, lirik
  • F. Dostojevski (“Idioti”)
  • F. Kafka (“Procesi”)
  • A. Kamy (“I huaji”)
  • E. Koliqi (“Djepi i artë”)
  • M. Isaku – veprat ne poezi dhe në prozë
  • I. Kadare (“Kush e solli Doruntinën”)
  • A. Demaç
  • Nazmi Rrahmani (“Rruga e shtëpisë sime”)
  • Musa Ramadani  (“Zezona”)
  • Dramatika
  • Resul Shabani
  • Kritika
  • Rexhep Qosja
  • Ali Aliu
  • Luan Starova
  • Ibrahim Rugova

 

  • Teksti: Letërsia me shembuj për vitin IV të shkollave të mesme
  • Nga:  Nehas Sopaj, Shkup, 1996

 

  • Gjuha shqipe dhe kultura e të shprehurit:
  • Historia e shkrimit – piktografik, – ideografik, – fonetik
  • Historiku i gjuhës së shkruar shqipe
  • Shkrimet shqipe me alfabet turko-arab (shek. XVIII)
  • Rruga e formimit të gjuhës letrare shqipe –
    • periudha parakombëtare dhe periudha kombëtare
  • Baza dialektore e gjuhës së sotme letrare shqipe
  • Parimet e përgjithshme të drejtshkrimit të gjuhës shqipe:
    • -parimi fonetik dhe
    • -parimi morfologjik
  • Llojet e shkrimeve: -letrare, -shkencore, -publicistike, -administrative
  • Zhanret gazetareske: lajmi, raporti, komenti, reportazhi, recensioni, proçesverbali.
  • Përdorimi i shkronjës së madhe
  • Shenjat e pikësimit
  • Kërkesa (lutja)
  • Ankesa, deklarata
  • Letërkëmbimi

 

  • Teksti: Gjuha shqipe dhe kultura e të shprehurit
  • Nga: Zijadin Munishi, Prishtinë 1984
  • Lexime veprash të plota:
  • “I huaji”, (N. Rrahmani), “Futa” (dramë e Sabri Hamitit), “Kush e solli Doruntinën” (I. Kadare), “Librat e babit” (L.Starova).